Aby obywatel państwa spoza Unii Europejskiej/ Europejskiego Obszaru Gospodarczego mógł legalnie pracować w Polsce, musi spełnić wymienione niżej warunki:

• posiadać dokument dopuszczający go do polskiego rynku pracy - zezwolenie na pracę, zezwolenie na pracę sezonową, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (ewentualnie być zwolnionym z tego wymogu na podstawie szczególnych przepisów);
• posiadać dokument pobytowy, z którym wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy (np. odpowiednia wiza lub zezwolenie na pobyt);
• wykonywać pracę na warunkach zawartych w zezwoleniu lub oświadczeniu, wyłącznie na rzecz pracodawcy wskazanego w dokumencie;
• podpisać z pracodawcą odpowiednią umowę dotyczącą pracy.

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz rozporządzenia wykonawcze.

Uwaga! Obywatele Ukrainy legalnie przebywający w Polsce mogą podjąć pracę u każdego pracodawcy w Polsce bez żadnych dodatkowych zezwoleń. Pracodawca ma tylko obowiązek zgłosić do powiatowego urzędu pracy fakt podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy w ciągu 14 dni od jej podjęcia. 

Dokumenty dopuszczające do polskiego rynku pracy

• zezwolenie na pracę (typ A, B, C, D i E) - występuje o nie pracodawca do właściwego wojewody. Uprawnia do wykonywania pracy do 3 lat (w przypadku zezwolenia typu B, gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która zatrudnia powyżej 25 osób, może być ono wydane na okres do 5 lat);
• zezwolenie na pracę sezonową (typ S) - występuje o nie pracodawca do właściwego starosty (powiatowego urzędu pracy). Uprawnia do wykonywania pracy w podklasach uznanych za sezonowe (w sektorach rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka), do 9 miesięcy w roku kalendarzowym;
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - składane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy dla obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Uprawnia do wykonywania pracy nie-sezonowej bez zezwolenia, przez okres 24 miesięcy;
• zezwolenie na pobyt czasowy i pracę - występuje o nie cudzoziemiec, przebywający już legalnie na terytorium Polski, do wojewody właściwego ze względu na pobyt cudzoziemca. Uprawnia jednocześnie do pracy i pobytu.

Dokumenty uprawniające do pobytu

Aby cudzoziemiec mógł legalnie wykonywać pracę w Polsce na podstawie zezwolenia, czy też oświadczenia, musi posiadać tytuł pobytowy, z którym wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy w Polsce. O tytuł pobytowy ubiega się sam cudzoziemiec.
Cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pracę (lub zwolnieni z wymogu posiadania zezwolenia na pracę) są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Polski, jeżeli przybywają w Polsce:

• na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy, wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2023 r. poz. 519) (cel turystyczny, ochrona czasowa, przyjazd ze względów humanitarnych),
• na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2023 r. poz. 519) (czyli złożyli wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały) lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 - ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. 2023 r. poz. 519) (zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca),
• na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
• na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,
• w ramach ruchu bezwizowego.

Nielegalne wykonywanie pracy w Polsce lub nielegalny pobyt grozi poważnymi konsekwencjami, takimi jak kara grzywny czy wydalenie z Polski. Decyzja o wydaleniu wiąże się z wpisem do wykazu cudzoziemców niepożądanych w Polsce i do Systemu Informacyjnego Schengen dla celów odmowy wjazdu oraz z brakiem możliwości ponownego wjazdu do strefy Schengen.

Gdzie zwrócić się o pomoc?

Bezpłatnych porad i informacji z zakresu prawa pracy i legalności zatrudnienia (również w języku ukraińskim) udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Rozpatruje również skargi pracowników na nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nielegalne zatrudnienie. Adresy i telefony okręgowych inspektoratów pracy (w każdym mieście wojewódzkim) oraz oddziałów terenowych (w innych większych miastach) można znaleźć na stronie internetowej www.pip.gov.pl.



Inne przydatne adresy:
Urząd do spraw Cudzoziemców
Straż Graniczna